23
حج‌هاى پيامبر(ص) پيش از هجرت
از مطالب گذشته روشن شد كه پيامبر(ص) در طول مدّت اقامتش در مدينه، جز يكبار به حج نرفت ولى سه بار عمره بجا آورد و در اين مطلب، بين سيره‌نويسان و تاريخ‌نگاران با اصحاب حديث اتفاق نظر وجود دارد؛ چنانكه در كتب حديثِ فريقين نيز يكسان نقل شده است. اما نسبت به حج پيغمبر پيش از هجرت، در بخشى از كتب سيره و تواريخ اشاره نشده و نيز نامى از حج پيغمبر پيش از بعثت و بعد از آن در دوران اقامت در مكه به ميان نيامده است، گر چه در سيره حلبى سخنى به اختصار آمده است و اما در كتب حديث اهل سنت مطلب به اجمال ذكر شده است.
در صحيح بخارى آمده است: «حَجَّ النَّبِي قَبْلَ النُّبُوَّةِ وَبَعْدَها وَلَمْ يُعْرَفْ عَدَدُها وَلَمْ يَحُجَّ بَعْدَ الْهِجْرَةِ الَّا حَجَّةَ الْوَداع.»
در كتاب‌هاى حديثى اماميه به نقل از اهل بيت رسالت حج‌هايى پيش از بعثت و بعد از آن به پيامبر(ص) در دوران اقامتش در مكه نسبت داده شده است كه در ثبوت و تحقّق آن اشكالى به نظر نمى‌رسد؛ زيرا صرفنظر از جنبه امامت و عصمت ائمه (كه شيعه بدان باور است)، از اين نظر كه ناقلان اين سخن از اهل بيت رسالت‌اند و «اهْلُ الْبَيْتِ ادْرى بِما فيه» و نيز از اين جهت كه صدق حديث آنان قولى است كه جملگى بر آنند، هرگونه خدشه‌اى را برطرف مى‌كند.
قضا را حديثى در صحيح مسلم آمده كه آن نيز دلالت دارد كه پيامبر(ص) در جاهليت حج بجا آورده است.
مسلم از جبير بن مطعم نقل مى‌كند كه شترم را گم كرده بودم. ايام حج بود، به عرفات رفتم. پيغمبر را در آنجا ديدم كه با مردى در وقوف به عرفه شركت كرده بود. با خود گفتم وى از حمس است چرا در عرفات آمده؟ 1
نودى لوذى در شرح مسلم مى‌نويسد: قاضى عياض فرموده كه اين مطلب مربوط به