39معصومين(عليهم السلام) نيز اشارات گويايى بر اين امر وجود دارد. بلكه قراين نشان مىدهد كه در عصر رسولالله(ص) و در ايام ائمه معصوم(عليهم السلام)، ستونى در محل جمرات وجود نداشته و حاجيان، سنگهاى خود را بر آن قطعه زمين مىانداختند و سنگها روى هم انباشته مىشد؛ بدين جهت آن را جمره، يعنى مجتمع الحصى (محل جمع شدن سنگريزهها) گفتهاند. براى پى بردن به اين حقيقت، نخست به سراغ عبارات فقهاى شيعه و اهل سنت مىرويم و بعد كلمات ارباب لغت و سپس روايات اسلامى را بررسى مىكنيم:
عبارات گروهى از فقهاى شيعه در معناى جمره
همانگونه كه پيشتر اشاره شد، بسيارى از فقها در توضيح معناى جمره سكوت كردهاند. ولى گروهى از آنها تعبيراتى دارند كه نشان مىدهد جمره، همان قطعه زمين اطراف ستونهاست. در اينجا قول چهارده كتاب از فقهاى معروف (هفت كتاب از فقهاى شيعه و هفت كتاب از فقهاى اهل سنت) را مىآوريم كه نشان مىدهد جمره در عصر آنها به همان قطعه زمين اطلاق مىشده است كه سنگ بر آن مىانداختند:
1. مرحوم سيد ابوالمكارم ابن زهره در كتاب «غُنيه» چنين مىگويد:
وإذا رمي حصاة فوقعت في محمل أو على ظهر بعير، ثمّ سقطت على الأرض أجزأت ... كلّ ذلك بدليل الإجماع المشار إليه. 1
هنگامى كه سنگى بيندازد و آن سنگ در محمل يا روى پشت شتر بيفتد، سپس روى زمين (جمره) قرار بگيرد، كافى است... تمام اينها به دليل اجماعى است كه قبلاً اشاره كردهايم.
2. مرحوم علامه حلى، در كتاب «منتهى» مىفرمايد:
إذا رمي بحصاة فوقع على الأرض ثمّ مرّت على سَنَنها 2 أو أصابت شيئاً صلباً كالمحمل و شبهه ثمّ وقعت في المرمي بعد ذلك أجزأه، لأنّ وقوعها في المرمي بفعله و رميه. 3
هنگامى كه سنگريزهاى بيندازد و روى زمين بيفتد و سپس بغلتد، يا به چيز محكمى