22آنان قبر حقيقى هركس را منطبق با مرتبه وجودى او مى‌دانند. «علامه حسن‌زاده آملى» مى‌نويسد: «پس قبر حقيقى انسان خارج از او نيست. بلكه او را به وزان انسان، مراتب عديده است تا به تكامل برزخى از قبرها به در آيد و به يوم يبعثون رسد و قيامت او قيام كند». 1
حكيم «صدر المتألهين شيرازى(رحمه الله)» نيز فصلى از باب نفس اسفار را چنين عنوان داده است:
«فصل في القبر الحقيقي و انه روضة من رياض الجنة أو حفرة من حفر النيران». 2
در جاى ديگر نيز گفته است: «قبر مكانى است كه اطفال (نفوس) مادامى كه حيات آنان ناقص و هنوز آمادگى زندگى كردن در عالم آخرت را نيافته‌اند، در آنجا نگهدارى و تربيت مى‌شوند»! 3
گفتار دوم: كليات
1. حقيقت انسان از منظر قرآن
الف) دو بُعدى بودن انسان
از آنجا كه بحث تكامل برزخى با شناخت حقيقت انسان مرتبط