34
طواف وداع در حج
مشهور فقيهان عامه، به وجوب طواف وداع در حج باور دارند. در مقابل، مالك، داوود و ابن منذر از فقهاى عامه، آن را از واجبات حج ندانستهاند. 1 افزون بر اين، برخى از ميان فقهاى شافعى و حنبلى نيز قولى دال بر عدم وجوب، برشمردهاند. 2
گفتنى است جمهور اهل تسنن كه طواف وداع را در حج واجب مىدانند، آن را جزء مناسك نيز دانستهاند. 3 ولى با اين حال برخى فقهاى شافعى و حنبلى، اين طواف را واجبى مستقل خوانده، آن را جزء مناسك نشمردهاند. نووى و ابن تيميه از اين دستهاند. 4
در هر صورت فقيهان عامه تصريح كردهاند كه حتى در صورت وجوب و جزء حج بودن، طواف وداع ركن حج نيست 5 و با ترك آن، حج باطل نمىگردد. ولى قائلين به وجوب طواف وداع در ميان اهل سنت، بر اين عقيدهاند كه در صورت خروج از مكه و ترك طواف وداع، اگر به مسافت بعيد نرسيده باشد، رجوع لازم است و در صورت عدم رجوع، كفاره واجب مىشود. البته در تعيين ملاك قرب و بعد، بين آنان اختلاف است. 6