20
روش بررسى گزارش‌هاى تاريخى
نويسنده تأكيد دارد كه بايد در بررسى روايت‌هاى تاريخى، اين نكات را در نظر داشت:
1. تمامى منابع نخستين در اختيار نويسندگان كتاب‌هايى همچون ارشاد و... نبوده است.
2. چه‌بسا اگر به متنى هم دسترسى داشته‌اند، هنگام نگارش، از مراجعه به آن غفلت ورزيده‌اند.
3. مرحوم مفيد در ارشاد و نيز ديگران، از شيوه گزينشى استفاده كرده‌اند؛ يعنى روايت‌هايى را برگزيده‌اند كه هم آنها را مهم مى‌دانسته‌اند و هم از راوى يا راويان نخستين، سند داشته‌اند؛ پس صرف نيامدن يك گزارش در كتاب‌هايى مثل ارشاد و... دليل بر سستى آن نخواهد بود.
پيام رسانى در گذشته‌هاى دور
نويسنده، به دليل ارائه فهم صحيحى از سرعت حركت كاروان، به معرفى مفهومى به نام «بريد» مى‌پردازد. يكى از راه‌هاى پيام‌رسانى در صدر اسلام، استفاده از اسب‌سوارانى چالاك و تيزپا به نام «بريد» بود.
بريد و چاپار، سرعت خيره‌كننده و شگفت‌آورى داشته است؛ به گونه‌اى كه گفته‌اند: «هيچ جنبنده‌اى از آن سريع‌تر حركت نمى‌كرد؛ تا آنجا كه «دُرنا» نيز نمى‌توانست به سرعت چاپارها حركت كند». اگر اين سخن، گفته‌اى اغراق‌آميز باشد، مسلّم است كه كسى نمى‌تواند به سرعت چاپارها مسافرت كند.