13قسط و عدل قيام كنند. 1 اختلاف طبقاتى و ضعف بنيان‌هاى دينى و اخلاقى، همواره از عوامل تجاوز و ستم استكبار بر ملت‌هاى ضعيف بوده است. اگر مراسم حج طبق فرمان الهى و سيره اولياى خداوند برگزار شود، مى‌تواند عامل بيدارى معنوى باشد. حج قادر است خصوصيت‌هاى نژادى و جغرافيايى و اختلاف‌هاى مكانى و پراكندگى‌هاى زمانى و زبانى را كنار نهد و زمينه‌ساز قيام به قسط و عدل گردد.
درباره فلسفه وجوب حج، نكات مهم و اساسى در آيات و روايات بيان شده است؛ چنان‌كه امام صادق(ع) مى‌فرمايد:
فَجَعَلَ فِيهِ الِاجْتِمَاعَ مِنَ المشَرْقِ وَالْمغَرْبِ لِيَتَعَارَفُوا... ولِتُعْرَفَ آثَارُ رَسُولِ اللهِ(ص) وَتُعْرَفَ أَخْبَارُهُ وَ يُذْكَرَ وَلَا يُنْسَى. 2
خداوند در حج، اجتماع مردم را از شرق و غرب قرار داد تا يكديگر را بشناسند و با آثار رسول خدا(ص) و اخبار او آشنا شوند... .
با نظر به نكات يادشده، روشن مى‌شود كه حج بايد در هر زمان و موقعيتى برگزار شود. ازاين‌رو در روايات براى تعطيلى حج، هشدارهاى زيادى داده شده است كه اگر مسلمانان از روى بى‌اعتنايى حج را ترك كنند، به عقوبت الهى گرفتار خواهند شد. امام على(ع) در آخرين وصيت خود به امام حسن و امام حسين(عليهما السلام) فرمود: