22

ب) جايگاه خانه خدا

(إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّٰاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبٰارَكاً وَ هُدىً لِلْعٰالَمِينَ* فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كٰانَ آمِناً وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰالَمِينَ) (آل عمران: 96 و 97)

نخستين خانه‌اى كه براى مردم [و نيايش خداوند] بنا نهاده شد، همان است كه در سرزمين مكه است كه پربركت و مايه هدايت جهانيان است * در آن، نشانه‌هاى روشن [از جمله] مقام ابراهيم است و هر كس داخل آن [حرم] شود، در امان خواهد بود و براى خدا بر مردم [واجب] است كه آهنگ خانه او كنند، آنها كه توانايى رفتن به سوى آن را دارند و هر كس كفر ورزد [و حج را ترك كند، به خود زيان رسانده] و خداوند از همه جهانيان بى‌نياز است.

مهم‌ترين بعد حج، بعد تربيتى آن است. گويى مجموعه اعمال و مناسك به گونه‌اى طراحى شده كه حاجى را در مسير رحمت و مغفرت الهى قرار دهد و او را از درون متحول سازد؛ اگرچه درجات اين تحول، به ميزان آمادگى انسان در قرار دادن خود در معرض رحمت الهى و دگرگون ساختن ساختار شخصيتى، اخلاقى و رفتارى‌اش بستگى دارد. در اصل، بدان علت به اعمال حج «مناسك» مى‌گويند كه اين اعمال موجب تطهير و پالايش نفس مى‌شود. «نسك» به معناى پاك و پاكيزه كردن است؛ چنان‌كه در مورد شستن لباس «نسك ثوبه» مى‌گويند. گويى اين اعمال، موجب شست‌وشوى انسان از زنگار گناه و پليدى مى‌شود و به همين دليل است كه بيشتر كسانى كه