10راز ماندگارى اين حرم‌ها نه بنا و زيبايى ظاهر، بلكه معنويت حقيقى آنهاست كه با زندگى معنوى مردم پيوند خورده است. وجود زيارتگاه و بقاع متبركه و مشاهد مشرفه، سرشار از تأثيرات روحى، معنوى، فرهنگى، دينى، اجتماعى و سياسى است. در طول تاريخ، بسيارى از جشن‌هاى سياسى، مذهبى در جوار همين اماكن برپا شده و كانون تجمع‌هاى مذهبى- سياسى بوده است. ازاين‌رو دشمنان اهل‌بيت(عليهم السلام) و تكفيرى‌هاى به‌ظاهر مسلمان، مرقدهاى امامزادگان، سادات، صحابه و تابعين را هدف كينه‌هاى خود قرار داده‌اند. آنان به خوبى آگاهند كه اين مزارها، قبله دل‌ها، محل ظهور كرامات و برآورده شدن حاجات، مطاف عارفان و پاكان روزگار و همواره لبريز از نور و سرور است.
نگارنده كه بخش قابل توجهى از تلاش علمى خويش را در راه شناخت و معرفى زيارتگاه‌هاى جهان اسلام صرف كرده، خرسند است كه مسئولان محترم پژوهشكده حج و زيارت، در زمينه نشر آموزه‌هاى اهل‌بيت(عليهم السلام) و شناساندن بقاع متبركه به زوار عتبات، گام‌هاى مؤثرى برداشتند و به تك‌نگارى زيارتگاه‌هاى عتبات عاليات و سيصد زيارتگاه جهان اسلام، اقدام كرده‌اند. به اميد آنكه اين اثر مورد توجه خوانندگان عزيز قرار گيرد و كاستى‌هاى احتمالى آن را برنگارنده ببخشايند.
محمدمهدى فقيه بحرالعلوم
قم1391/