24

حكم واقعى اولى

حكم واقعى اولى، عبارت است از حكمى كه به ملاحظه عناوين و بدون لحاظ روى‌دادن حالت‌ها و شرايط مختلف و عناوين ثانوى، مثل عنوان عسر و حرج، اضطرار و اكراه و... با قطع نظر از شك و جهل مكلف نسبت به حكم واقعى، وضع شده است؛ همانند بسيارى از احكام از قبيل: «وجوب نماز»، «حرمت خمر»، «صحت بيع سلف». ¹

حكم واقعى ثانوى

حكم واقعى ثانوى، بر موضوع يك حكم حمل مى‌شود، به دليل عارض شدن حالتى خاص كه مقتضى تغيير حكم اولى است. البته حالت خاصى به جز شك كه مقتضاى حكم ظاهرى است؛ مثلاً وجوب تيمم براى مكلف فاقد آب، و جواز خوردن مردار براى كسى كه در تنگنا گرفتار شده باشد، حكمى ثانوى و واقعى است كه اولى حكمى تكليفى و دومى حكمى وضعى است. ²

گفتار دوم: مصاديق امور مستحدثه منا

معناى امر مستحدث

مستحدث در لغت از ريشه (حدث)، به معناى به وجود آمدن شيئى است كه نبوده است يا وجودش ناخرسند و غير متوقع است؛ همچنين به معناى به وقوع پيوستن و اتفاق افتادن يك حادثه است. استحدث نيز به معناى چيزى را جديد و نو دانست و خبرى جديد يافتن است. ³

در اصطلاح، مسائل مستحدثه: «هر موضوع جديدى است كه حكم شرعى آن