27آن را به عنوان يك كنشگر فعال ارتقا دهد، نظام داخلى اسلام نيز زمينه‌هاى ذاتى و مناسكى خود را براى تقويت اين جريان در راستاى انسجام جبهه داخلى جهان اسلام در تعامل‌هاى بين‌المللى دارد. اين ظرفيت‌هاى ذاتى را مى‌توان در برخى مناسك اسلامى با جنبه‌هاى بين‌المللى يافت. يكى از اين مناسك مهم، حج است.
حج در عين برخوردارى از ابعاد اخلاقى و تربيتى و جنبه‌هاى سياسى و فرهنگى در سطح جهان اسلام، با توجه به اينكه هويت يكسان، تعميم‌يافته و منسجمى را از اسلام ترسيم مى‌كند، مى‌تواند اسلام را در جايگاه يك بازيگر فعال در عرصه بين‌الملل قرار دهد. از اينجا نقش و آثار بين‌المللى حج در تعامل جهان اسلام با غرب، در راستاى بيدارى اسلامى مشخص مى‌شود.
به عبارت ديگر حج علاوه بر جنبه‌هاى اخلاقى و معنوى و همچنين ابعاد سياسى، اجتماعى و فرهنگى درون‌تمدنى كه به تعاملات داخلى جهان اسلام باز مى‌گردد، برخى ابعاد و كاركردهاى بين‌المللى و بيرونى نيز دارد كه همه جهان اسلام را در بر مى‌گيرد و به نوعى در مديريت اقتدارآفرين روابط بين‌المللى اسلام، در تعامل با ساير كنشگران بين‌المللى مؤثر است.
با توجه به اينكه يكى از مهم‌ترين علل برون‌زاى بيدارى اسلامى، غرب و عملكرد استثمارى آن در مورد جهان اسلام است، در اين بخش كاركردهاى برائت از مشركان در حج را در راستاى بيدارى اسلامى و تعامل جهان اسلام با غرب بررسى مى‌كنيم.
برائت از مشركان و بيدارى اسلامى
برائت از مشركان يكى از سياسى‌ترين اجزاى حج است كه هرچند از مناسك فقهى حج نيست، ولى مصداق بارز مناسك سياسى حج است. برائت از مشركان به‌روشنى بر تمايز و جدايى از كفر و الحاد و مشركان دلالت دارد و ابعاد و رويكرد غيريت‌ساز