8
عوامل موفقيت روحانيون از نگاه روحانيون
- مأنوس شدن با زائران سبب تسهيل در پذيرش آنان مى‌شود.
- از تذكر معايب و نقائص عوامل كاروان در جلسات عمومى خوددارى شود زيرا سبب موضع‌گيرى و مقاومت آنان شده و عكس العمل منفى آنان را به دنبال دارد. در برخى موارد نيز امور كاروان مختل و چه بسا كنترل آن از دست روحانى و عوامل خارج شده و در كيفيت اعمال زائران اثر خواهد گذاشت.
- بى اعتنايى تعدادى از زائران به روحانى كاروان، در اثر تبليغات مخرّب موجب شركت نكردن آنان در جلسات و گرم نگرفتن آنان با روحانى مى‌شود. برخوردهاى عاطفى و صميمى روحانى در اين گونه موارد مانند سراغ گرفتن، پيشى گرفتن در سلام و احوال پرسى- موجب رنگ باختن ذهنيت‌هاى منفى مى‌شود.
- كيفيت زندگى روحانى در طول سفر تأثير به سزايى در جذب زائران دارد. تواضع و فروتنى، ساده زيستى، خود را برتر از ديگران نديدن، عمل كردن به آنچه ميگويد، موجب جلب قلوب زائران مى‌شود و بهره‌گيرى معنوى آنان از روحانى را افزايش مى‌دهد.
رسول خدا(ص) در همين باره ضمن توصيه به عبد الله بن مسعود مى‌فرمايد:
«عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): يَا ابْنَ مَسْعُودٍ لَا تَكُونَنَّ مِمَّنْ يَهْدِى النَّاسَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُهُمْ بِالْخَيْرِ وَ هُوَ غَافِلٌ عَنْهُ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ إِلَى أَنْ قَالَ (ص) يَا ابْنَ مَسْعُودٍ فَلَا تَكُنْ مِمَّنْ يُشَدِّدُ عَلَى النَّاسِ وَ يُخَفِّفُ عَلَى نَفْسِهِ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ.» 1
- آرامش و وقار روحانى، ادب و عفت كلام و سخن زيبا، سعه صدر و بررسى امور زائران و عوامل و خدمه، كاروان را همچون يك كشتى آرام به پيش مى‌برد.
- روحانى در مواجهه با زائران سبقت در سلام، لبخند، دلجوئياز آنان و استفاده از تعابيرى همچون "خسته نباشيد، خوش آمديد، قبول باشد، مهمان خدا و رسول خدا(ص)" توأم با تواضع را پيشه خود كند.
- احترام متقابل روحانى، معين و معينه و ارج نهادن به زحمات يكديگر در انظار عمومى زائران از ضرورياتى است كه هيچگاه نبايد از آن غفلت كرد. امام راحل ميفرمود: اگر تمام انبيا و پيامبران در يك جا جمع شوند با هم توافق نظر دارند و اختلافى بين آنان پيش نميآيد زيرا هدف همۀ آنان آشنا كردن مردم با خداوند و بيان معارف است.
- بايد از احتياطهاى بى موردى كه سبب ميشود زائر به حالت وسواس و ترديد بيفتد و از لذت عبادت و طواف محروم شود،جداً پرهيز كرد. اين نكته اصولى را نبايد فراموش كرد كه در بيان احكام و تكاليف بايد از سخت‌گيرى مفرط پرهيز كرد.
- موفقيت روحانى در گرو خدمت خالصانه و ايثار و از خودگذشتگى او است. حضرت رسول(ص) و سيره او نماد مجسم از خودگذشتگى در تبليغ دين است. از سوى ديگر مردم به كسى كه به آنان اهميت دهد، برايشان دلسوزى كند و دست آنان را بگيرد، عشق ميورزند. ولى افرادى كه خود را در حد وظيفه تعيين شده محصور مى‌كنند و حاضر به فداكارى و از خود گذشتگى نيستند، از حكومت بر قلب‌ها محرومند.
- همكارى صميمانه در خلوت و جلوت با عوامل كاروان به ويژه مدير در راستاى خدمت رسانى به كاروان سبب پيشرفت و موفقيت مطلوب كاروان در دستيابى به اهداف معنوى و فرهنگى است.
- اگر چه روحانى بايد به ميان زائران رفته و با آنان خودمانى شود امّا اينبه معناى بذله گويى و كارهاى سخيف و دور از شأن طلبگى نيست.
- روحانى كاروان بايد مظهر تواضع و فروتنى باشد. اگر خود را برتر و بالاتر و تافت‌هاى جدا بافته از ديگران بداند، مردم ارتباط پيدا نكرده و طبعاً او را همراهى نمى‌كنند.
روحانى آينه‌اى است كه مردم در او، رسول خدا (ص) را نظاره مى‌كنند. حضرت امير(ع) در مورد خلق و خوى رسول اكرم(ص) در تعامل با مردم مى‌فرمايد:
«فَتَأَسَّ بِنَبِيِّكَ الأَطْيَبِ الأَطْهَرِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ اسْتَنَّ بِسُنَّتِهِ، فَإِنَّ فيهِ أُسْوَةً لِمَنْ تَأَسَّى، وَ عَزَاءً لِمَنْ تَعَزَّى. وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى الْمُتَأَسّى بِنَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، وَ الْمُقْتَصُّ لأَثَرِهِ، ... فَلَقَدْ كَانَ نَبِيُّنَا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ يَأْكُلُ عَلَى الأَرْضِ، وَ يَجْلِسُ جِلْسَةَ الْعَبْدِ، وَ يَخْصِفُ بِيَدِهِ نَعْلَهُ، وَ يَرْقَعُ بِيَدِهِ ثَوْبَهُ، وَ يَرْكَبُ الْحِمَارَ الْعَارِىَ وَ يُرْدِفُ خَلْفَهُ.» 2
«از پيامبر پاك و پاكيزه‌ات - صلى الله عليه و آله- پيروى كن زيرا راه و رسمش سرمشقى است براى آن كس كه به خواهد تأسى جويد و انتسابى است (عالى) براى كسى كه بخواهد منتسب گردد، و محبوبترين بندگان نزد خداوند كسى است كه از پيامبرش سر مشق گيرد و قدم به جاى قدم او گذارد پيامبر (ص) روى زمين (بدون فرش) مى‌نشست و غذا مى‌خورد، و با تواضع همچون بردگان جلوس ميكرد با دست خويش كفش و لباسش را وصله ميكرد، بر مركب برهنه سوار مى‌شد و حتى كسى را پشت سر خويش سوار مى‌نمود.»
ابن عباس نيز در همين زمينه مى‌گويد:
«كَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) يَجْلِسُ عَلَى الْأَرْضِ وَ يَأْكُلُ عَلَى الْأَرْضِ وَ يَعْتَقِلُ الشَّاةَ وَ يُجِيبُ دَعْوَةَ الْمَمْلُوكِ عَلَى خُبْزِ الشَّعِيرِ» 3
«رسول خدا هميشه بر زمين مينشست و روى زمين غذا مى خورد و خود گوسفندان را ميبست و دعوت بردگان را بر نان جوين ميپذيرفت».
- يكى از عواملى كه بعضاً گلايه زائران را به همراه دارد، عدم توجه به نظم و انضباط و قول و قرارها است. نظم و انضباط روحانى در وعدهها و انجام كارها و تشكيل جلسات،بايد براى مردم الگو باشد و از تأخير و معطل كردن زائران جداً خوددارى نمايد.
- حضور روحانى در ابتداى جلسه و ترك جلسه به عنوان آخرين نفر، بيانگر نظم و اهميت دادن به جلسات است.
- صبر و تحمل و سعه صدر روحانى در مواجهه با بحران‌ها و مشكلات پيش بينى نشده، موجب آرامش كاروان است.