32«امين‌الاسلام طبرسى» نيز ذيل همين آيه مى‌نويسد:

عن ابن عبّاس وعطاء قالا: قد كان آدم(ع) بناه ثمّ عفا أثره فجدّده إبراهيم، وهذا هو المروىّ عن أئمّتنا: وفى روايات أصحابنا أنّ أوّل من حج البيت آدم، وذلك يدلّ على أنّه كان قبل إبراهيم. ¹

ج) حضرت على(ع) در خطبه 192 از نهج البلاغه، معروف به خطبه قاصعه، در مورد اينكه حج، وسيله آزمايش انسان‌ها از زمان آدم(ع) تا هميشه تاريخ بوده است، چنين مى‌فرمايد:

ألا تَرَونَ أنَّ اللهَ سُبحانَه اختَبر الأوّلينَ مِن لَدن آدمَ - صلوات الله عليه - إلى الآخَرين مِن هذا العالَم بأحجارٍ لا تَضرُّ ولا تَنفَعُ وَلاتُبصِرُ ولا تَسمعُ، فَجَعلَها بَيتَه الحَرامَ الَّذى جَعلَه لِلنّاس قياماً... ثمُ‌ّ أمرَ آدمَ(ع) وَوُلدَه أن يَثنُوا أعطافَهم نَحوَه، فَصارَ مَثابةً لمُنتَجعِ أسفارِهم وغايَةً لِمُلقَى رِحالِهم.

آيا مشاهده نمى‌كنيد كه همانا خداوند سبحان، انسان‌هاى پيشين از آدم(ع) تا آيندگان اين جهان را با سنگ‌هايى در مكه آزمايش كرد كه نه زيان مى‌رسانند و نه نفعى دارند، نه مى‌بينند و نه مى‌شنوند. اين سنگ‌ها را خانه محترم خود قرار داده و آن را عامل پايدارى مردم گردانيد. ... سپس آدم(ع) و فرزندانش را فرمان داد كه به سوى كعبه برگردند و آن را مركز اجتماع و سرمنزل مقصود و باراندازشان گردانند.

با توجه به نمونه‌هاى ياد شده و روايات فراوانى كه در مورد قدمت تاريخى خانه خدا از زمان حضرت آدم(ع) وجود دارد، به