41علامه طباطبايى(رحمة الله) مى‌فرمايد:
آيه شريفه [فوق] مى‌خواهد بفرمايد كه اگر داراى نيروى ايمان هستيد، شايسته نيست كه اراده شما ضعيف شود و از پيروز نشدن بر دشمن اندوهناك گرديد؛ چه اينكه ايمان شما سرانجام شما را به پيروزى نهايى مى‌رساند. و اگر آسيبى هم به شما رسيد، نبايد سبب اندوه و ضعف شما گردد؛ چه آنكه شما در اين آسيب، تنها نبوديد و دشمن نيز به حدّ كافى از شما آسيب ديد. بنابراين، دشمن هيچ‌گونه مزيت و برترى بر شما پيدا نكرده تا موجب ضعف و اندوه شما شود. نكته ديگر آنكه ما مى‌بينيم در اين آيه شريفه بااينكه خطاب به مؤمنين است، باز هم ايمان را شرط برترى و پيروزى آنها قرار داده است؛ و اين، براى اشاره به اين مطلب است كه مخاطبين گرچه فاقد نيروى ايمان نبوده‌اند، در مقام عمل بر طبق مقتضيات ايمان خود عمل نكرده و صبر و تقوا را كه از لوازم ايمان است فراموش كرده بودند؛ و اگر اين دو صفت بزرگ را از دست نداده بودند، ايمان آنها اثر مى‌كرد و پيروزى نصيبشان مى‌گشت. 1
بى‌ترديد، مراسم شكوهمند حج، ارزشمندترين فرصت براى عروج امت اسلامى به قلّه اقتدار است؛ چرا كه بيشترين آيات و نشانه‌ها براى افزايش ايمان، در آن سرزمين تابيده است و هم، ديدن آن اجتماع بى‌نظير در يك مكان، تأثير ژرفى بر ايجاد حسّ اقتدار و شكوهمندى در مسلمانان دارد.
د) دستاوردهاى اقتصادى
جايگاه «اقتصاد» در حج، دست‌كم از دو نگاه، درخور تأمّل است: