65بنابراين، مسئله ارتداد مردم بعد از پيامبر(ص) كه در روايات آمده، همان انحراف از ايمان (اسلام حقيقى) است، نه انحراف و ارتداد رسمى از اسلام كه موجب كفر شود بله، هر كس عمداً از ولايت منحرف شده باشد، در آخرت مستحق عقوبت است و حتى اسلام دنيوى او نيز پذيرفته نخواهد شد.
عملكرد اهل بيت(عليهم‌السلام) و پيروان آنها، از صدر اسلام تاكنون، نشان‌دهنده آن است كه مخالفان خود را مسلمان دانسته و احكام اسلام را بر آنها جارى كرده‌اند.
شگفتا كه به ادعاى شيعه، مبنى بر انحراف اصحاب از مسئله ولايت و ايمان، اعتراض مى‌شود اما ادعاى ارتداد همه مسلمانان و كافر دانستن آنان، به جز گروهى اندك اشكالى ندارد. ما رواياتى را از اهل سنت مى‌آوريم كه بيانگر ارتداد بيشتر صحابه است:
«حميدى» در «الجمع بين الصحيحين» 1 از «مسند ابوهريره» به چند طريق از پيامبر اكرم(ص) روايت كرده است كه حضرت فرمود:
من [در محشر] ايستاده‌ام كه گروهى ظاهر مى‌شوند، وقتى آنها را شناختم، ميان من و ايشان مردى مى‌آيد و به آنها مى‌گويد: «بشتابيد». مى‌گويم: «به كجا؟» مى‌گويد: «سوگند به خدا به سوى آتش». مى‌گويم: «چرا؟» گويد: «اِنَّهُمْ ارْتَدُّوا بَعْدَكَ عَلى أَدبارِهِمُ الْقَهْقَرى»؛ «اينان بعد از تو مرتد شدند و به گذشته خود برگشتند».
سپس گروه ديگر و گروه ديگر و همين سؤال و جواب صورت