29
10. نجاة المؤمنين و...
علاوه بر عنوان‌هاى ياد شده، ايوب صبرى پاشا داراى آثار منتشر نشده‌اى نيز هست كه تعدادى از آنها در كتابخانۀ سليمانيه موجود است. از ميان آنها مى‌توان به تاريخچۀ منظوم جنگ‌هاى كاتونى اسد افندى (ش2422) و ترجمه شاهنامۀ خسرو پاشا (ش370) اشاره كرد.
ايوب صبرى پاشا از كتاب‌هاى فارسى «روضة الصفا» 1اثر محمد خواندمير و «فتوح الحرمين» لارى نيز فراوان استفاده كرده است.
خلاصه برخى تقريظهاى بزرگان مصر بر كتاب مرآة الحرمين
فاضل دانشمند (عثمان صلاح الدين) بزرگ شيوخ مولويه مى‌نويسد:
اديب عاقل و مرد بزرگ فصاحت و بلاغت، جناب (صبرى بگ افندى) فرزند شريف الاسلام، مؤلف كتاب «محمود السير» كه خداوند سعى و تلاشش را مشكور گرداند و درجاتش را على الدوام متعالى فرمايد! كتابى سه جلدى دربارۀ احوال و اوضاع حرمين شريفين به نام «مرآة الحرمين» به رشتۀ تحرير در آورده است كه در برگيرندۀ تاريخ تفصيلى و جغرافياى آنها و نقشه و عكس‌هاى جالبى از آنها مى‌باشد. ايشان با نقل مطالب مهمى از كتب تاريخ و آثار معتبر سلف و سير و با چيره دستى و بلاغت اديبانۀ خود موفق شده كه اين اثر گرانمايه را به عنوان صفحه‌هايى از معلومات دو شهر مقدس (مكه و مدينه) در آينۀ روشن و شفافى به ارباب بصيرت ارائه كند. از اين جهت ذكر خيرشان پيوسته بر سر زبان‌ها جارى بوده و از زحمات ايشان تقدير و تشكر به عمل مى‌آيد.
العبد الأحقر، عثمان صلاح الدين