27دورى بودن استدلال به آيات قرآن اختصاص به اثبات وجود خدا ندارد، بلكه شامل برخى از اصول عقايد ديگر، مانند نبوت نيز مىشود. همانگونه كه نمىتوان وجود خدا و صفات او را با آيات قرآن اثبات كرد، نمىتوان اصل نبوت را با آيات قرآن اثبات نمود؛ زيرا هنگامى آيات قرآن مىتواند دليل باشد كه ثابت شود پيامبر اكرم (ص) رسول خداست و قرآن، كتاب اوست. پس نخست بايد نبوت پيامبر را ثابت كرد تا ثابت شود اين كتاب، كتاب آسمانى اوست. اگر بخواهيم نبوت آن حضرت را با آيات قرآن ثابت كنيم، لازم مىآيد با يك واسطه، نبوت آن حضرت را با نبوت آن حضرت ثابت كنيم و اين دور خواهد بود.
پاسخ سوم
ادله اثبات اصول عقايد يكسان نيستند، بلكه بر سه دستهاند:
1. راه اثبات برخى از اصول عقايد، فقط دليل عقلى است؛ زيرا با توضيحى كه در پاسخ دوم گذشت، از راه دليل نقلى نمىتوان به اثبات آنها پرداخت. عقيده به وجود خداى متعال و صفات او، عقيده به اصل نبوت كه در اصطلاح به آن نبوت عامه گويند و عقيده به نبوت پيامبر اكرم (ص) كه در اصطلاح به آن نبوت خاصه گويند، از اين دستهاند.
2. راه اثبات برخى از اصول عقايد، فقط دليل نقلى، يعنى قرآن كريم و سخنان پيامبر اكرم (ص) است. عقيده به جزئيات معاد، عقيده به آنچه در قبر، عالم برزخ و عالم قيامت بر انسان مىگذرد و عقيده به آنچه درباره بهشت و بهشتيان يا جهنم و جهنميان رسيده است، همه از اين دستهاند.
اين عقايد را نمىتوان با دليل عقلى ثابت كرد؛ زيرا عقل به سوى آنها