463 شافعيه و مالكيه؛ مانند حنبليه وجود ولىّ براى هر نكاحى ضرورى است و زنى كه خودش ازدواج كند، ازدواج او بدون اذن و رضايت ولىّ صحيح نيست، مگر در ثيّب بالغه كه هر دو شريك در عقد هستند. ¹

6. ولىّ مجبر

اماميه؛ در فقه اماميه تقسيم ولىّ به «مجبر» و «غير مجبر» مطرح نشده است.

حنبليه؛ پدر و جدّ، از ولىّ مجبر است و مى‌تواند باكرۀ بالغه را بدون اذن و رضايت او به تزويج كسى در آورد. وصى پدر نيز ولىّ مجبر است.

حنفيه؛ ولىّ غير مجبر معنى ندارد؛ چون معناى ولايت، نفوذ قول است؛ شخص راضى باشد يا نباشد، ولى ولايت مربوط به صغير و صغيره و مجنون و مجنونۀ كبيره است.

شافعيه؛ پدر و جدّ، ولىّ مجبرند و مى‌توانند بدون اذن و رضايت باكرۀ بالغه را به عقد كسى درآورند.

مالكيه؛ ولىّ مجبر، فقط پدر است نه جدّ كه مى‌تواند بدون رضايت باكرۀ بالغه را به عقد كسى درآورد. وصى پدر نيز ولىّ مجبر است حاكم نيز در ضرورت ولىّ مجبر است. ²

7. مراتب اوليا

اماميه؛ ولايت تنها براى پدر و جدّ پدرى است و مادر و جدّ مادرى و برادر و عمو و دايى و ديگران ولايت ندارند. حاكم نيز ولايت بر صغير ندارد، ولىّ در صورت ضرورت مى‌تواند اقدام كند، در زمان فقدان پدر و جدّ نسبت به نكاح صغير يا مجنون. ولى احتياطاً اجازۀ وصىّ پدر و جدّ نيز ضميمه شود.