425

خاتمه

1. طواف وداع

اماميه و مالكيه؛ مستحب است.

حنبليه و حنفيه؛ واجب است.

شافعيه؛ دو قول دارد: 1. مستحب 2. واجب. ¹يادآورى (1):

1. در خطبه پيش از نَفْر اول، امام، مناسك حج از جمله تخيير ميان تعجيل يا تأخير در كوچ را به حجاج آموزش مى‌دهد و با آن‌ها خداحافظى مى‌كند.

2. شيخ طوسى در خلاف از ابوحنفيه نقل كرده است: «يخطب يوم النفر و هو أوّل التشريق فانفرد به و لم يقل به فقيه و لانقل فيه اثر».

به نظر مى‌رسد در اين نقل اشتباهى رخ داده باشد، چون از مالكيه دراين زمينه نقل است: «خطب الحج عند مالك و أصحابه ثلاث خطب كلّها مسنونة: اولّها قبل يوم التروية بيوم.. و الثانية: يوم عرفة قبل الصلاة... و الثالثة: بمنى يوم ثانى النحر و هو يوم القرّ يخطب بعد الظهر خطبة واحدة يعلمهم فيها بأنّ النفر الأول في يوم الثانى من ذلك اليوم». طبق اين نقل از مالكيه، به نظر مى‌رسد در جمله منقول از شيخ طوسى در خلاف، به