50وجود نداشته است. البته اين به حسب شرايط عادى است، ولى با ارادۀ خدا تمام امورى كه انسان ناممكن مى‌پندارد، ممكن بلكه محقق مى‌شود. ابراهيم عليه السلام دعايى كرد و از خدا خواست تا از ثمرات به آن روزى دهد. اين دعا اجابت شد و سرزمينى كه قابليت و اقتضاى كشت و زرع در آن نبود، به اذن الهى سرشار از روزى، سبزى، خرمى و نعمت شد.
حضرت ابراهيم عليه السلام از انبيايى است كه در مورد او بسيارى امور ناشدنى، محقق شده است. يك نمونۀ آن را خوانديد و نمونه‌هاى ديگرى هم دارد. از جمله اين كه خداوند در دوران پيرى به او فرزندى عطا كرد. 1 و ديگر اين كه كوهى از آتش براى او گلستانى سرد و خرّم شد. 2 تمامى اين امور انسان را دعوت به توكّل و بى‌اعتمادى نسبت به اسباب مى‌كند. تأثير علل و عوامل طبيعى به اذن خداست. لذا اگر خدا اراده نمايد، هر كارى محقق مى‌شود. پس فقط به خدا بايد تكيه و اعتماد داشت.
به هر حال در عظمت و شرافت مكه همين بس كه آنجا زمينى بوده بدون هيچ قابليتى و به اذن الهى به شهرى بزرگ و با كرامت تبديل شد. از سوى ديگر تعبير «عند بيتك» نشان مى‌دهد كه بيت‌اللّٰه نسبتى بسيار نزديك با خدا دارد و اين مكان مقرب و شريف در شهر مكه قرار دارد. از جهت ديگر هدف اقامت و سكونت ابراهيم عليه السلام در اين شهر اقامۀ نماز است. از اين رو هدف از بناى مكه، سكونت در آن و حضور نزد بيت اللّٰه، يك چيز بيش نيست و آن توجه قلبى به خداست.
ماجراى زير حكايتى شنيدنى است:
سلطان محمود خادمان متعددى داشت، ولى به يكى از آنها بيش از همه ارادت مى‌ورزيد. ديگران گله‌مند بودند، از اين رو سلطان محمود برنامه سفرى ترتيب داد. در طول سفرشترهاى زيادى همراه خود برد؛ اما در جهاز يكى از شتران جواهرات و گوهرهاى فراوانى گذاشت و دستور داد تا زير آن را پاره كنند به گونه‌اى كه در طول مسير جواهرات يكى‌يكى مى‌افتادند. تمام خادمان و سواران و پيادگان در طول مسير به يغماى