46گذرگاهى بيش نبود. نخستين سنگ زيربناى اين شهر به دست قهرمان توحيد حضرت ابراهيم عليه السلام نهاده شد و در زمان اسماعيل - على نبينا وآله و عليه السلام - به صورت شهر درآمد و بازار و مراكز تجارى در آن داير شد و از دو فرزند وى (ثابت و قيدار) نژاد عرب به وجود آمد. 1پس از تابش اشعۀ تابناك اسلام، شهر مكه به صورت بزرگترين شهر حجاز درآمد و هم‌اكنون جمعيت آن بر دويست هزار نفر بالغ مى‌شود. 2 در ايام حج كه مردم مسلمان جهان از اقطار و اكناف جهان براى انجام يك فريضۀ مذهبى و شركت در كنگرۀ عظيم اسلامى به اين شهر روى مى‌آورند، جمعيت آن از يك ميليون 3 نفر تجاوز مى‌كند.
مسجدالحرام
تقريباً در وسط شهر مكه و در دره‌اى از كوه صفا و مروه ساخته شده است.