123(متصل به ديوار جنوبى بقيع)؛ 2. باب قبا (نزديك مسجد عمربن خطاب)؛ 3. باب العنبريّه (وردى غرب شهر)؛ 4. باب الكومه يا باب الجبل (غرب قلعه شامى)؛ 5. باب الصّدقات (در شرق شهر). 1پس از توسعه مدينه، اين حصار و دروازهها برداشته شده است. (تصوير شماره49)
3. مقابر و زيارتگاههاى مدينه
الف) قبرستان بقيع
قبرستان عمومى مدينه را، كه زمينى مملو از درختان غرقد بوده «بقيع الغرقد» ناميدهاند. برخى نيز بقيع را از بقعه گرفتهاند؛ 2 زيرا قبور آن داراى بقعه بوده است.
شمال غربى اين قبرستان، كه عمّههاى پيامبر(ص) در آن مدفوناند «بقيعالعمّات» ناميده مىشود. جنوب شرقى بقيع، كه محل دفن مردگان يهود و غير مسلمان بوده «حش كوكب» خواندهاند. بعدها در دوران اموى، ديوار آن را خراب و به بقيع ملحق كردند.
بقيعالغرقد تاريخچهاى ديرينه در دل شبه جزيره دارد؛ زيرا تاريخنگاران، پيشينه آن را به دوران جاهلّيت بازگرداندهاند. در ابتدا اين مكان قبرستان مردم يثرب بوده كه قبل از اسلام اموات خود را در آن به