31

5 . جنگ احزاب

از حقايق غير قابل انكار در تاريخ اسلام موضوع نقش على عليه السلام در جنگ خندق - و يا احزاب - است. با توجّه به قاطعيّت تاريخى اين نقش، نيازى به تكرار اصل واقعه نمى‌باشد و تنها يادآورى دو نكتۀ اساسى براى پى بردن به نقش على عليه السلام در صحنۀ احزاب كفايت مى‌كند:

الف - آنگاه كه على عليه السلام در مقابل عمروبن عبدُودّ پهلوان نامى عرب قرار گرفت، رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

«بَرَزَ الْإِيمَانُ كُلُّهُ إِلَى الشِّرْكِ كُلِّهِ». ¹ يعنى «ايمان به تمام وجود در برابر شرك به تمامى آن جلوه‌گر شده است».

با توجه به اين سخن على عليه السلام و عمروبن عبدود در آن لحظات سرنوشت ساز دو فرد عادى شمرده نمى‌شدند و بلكه هر كدام سمبلى از يك جريان بودند و يقيناً پيروزى هر كدام مى‌توانست تضمين كنندۀ پيروزى جبهه‌اى باشد كه آن فرد به آن تعلّق دارد.

ب - آنگاه كه على عليه السلام در يك نبرد جوانمردانه خصم خود را به خاك افكند، رسول گرامى اسلام در وصف ضربه‌اى كه پهلوان قريش را به خاك انداخت فرمود:

«ضَربَةُ عَلِيّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَيْنِ» ²؛ يعنى: