15پيام‌گزارى كه مى‌خواهد پيامى را به گيرندگان منتقل كند، قبل از هر چيز بايد سطح علم و آگاهى آنان را مورد توجه قرار دهد.
اصولاَ اگر ارسال پيام بر اساس معرفت و آگاهى پيام گيرندگان صورت نگيرد، تلاش پيام گزار در دسترسى به اهدافش بى‌ثمر خواهد ماند.
امام صادق(ع) مى‌فرمايد: هرگز رسول خدا(ص) با مردم به اندازه عمق عقل خود سخن نگفت (يعنى معيار گفتار آن بزرگوار، درجات آگاهى و معرفت مخاطبان بوده) اين راهكار از ويژگى‌هاى پيامبر اكرم(ص) در تبليغ دين اسلام بوده است.
امام صادق(ع) در فراز ديگرى مى‌فرمايد: تفاوت فهم سلمان با ديگران به اندازه‌اى بود كه رسول اكرم(ص) و على(ع) از اسرار علم الهى چيزهايى را به سلمان مى‌گفتند كه ديگران قدرت تحمل آن را نداشتند.
بنابراين، قبل از انتقال پيام، بايد از سطح آگاهى مخاطبان آگاه باشيد.
اجازه بدهيد براى عينى‌تر شدن موضوع مثالى بزنيم.
در مجلسى حدود پانصد مسلمان علاقه‌مند حضور دارند.
معلومات اكثر آنها ابتدائى، 5 درصد داراى تحصيلات دانشگاهى و 15 درصد بى‌سواد هستند.
شما مبلّغ بزرگوار، مى‌خواهيد موضوع جاودانگى انسان پس از مرگ را بيان كنيد؛ در اين حالت، بحث از تجرد نفس و بيان ادلّه فلسفى در اثبات جاودانگى انسان پس از مرگ نه تنها مناسب نمى‌باشد، گاه زيان‌آور نيز خواهد بود.
راهكار اين است كه ضمن بيان اهداف بحث، توضيح داده شود كه اسلام مرگ را نابودى نمى‌داند؛ بلكه انتقال از عالمى به عالم ديگر مى‌داند.
اينگونه پيام‌رسانى، همگان را بهره‌مند خواهد كرد وگرنه بيشتر افراد مجلس از شما هيچ گونه بهره‌اى نخواهند بود.
امام على(ع) درباره پيامبر(ص) مى‌فرمايد: پيامبر(ص) طبيبى است كه در ميان بيماران مى‌گردد تا دردشان را درمان كند.
داروها و مرهم‌هاى خود را مهيا كرده است و ابزار جراحى خويش را گداخته است تا هر زمان كه نياز افتد، آن را بر دلهاى نابينا و گوش‌هاى ناشنوا و زبان‌هاى ناگويا بگذارد.
استاد مطهرى در شرح اين حديث مى‌فرمايد: پيامبر ابزار و وسايلى به كار مى‌برد.
يك جا قدرت و ميسم (داغ) به كار مى‌برد يك جا مرهم.
يك جا با خشونت و صلابت رفتار مى‌كرد و يك جا با نرمى؛ ولى مواردش را مى‌شناخت.
در همه جا از اين وسايل كه بهره مى‌برد، در جهت بيدارى و آگاهى مردم استفاده مى‌كرد.
شمشير را جايى مى‌زد كه مردم بيدار شوند نه اينكه به خواب روند.
اخلاق را در جايى به كار مى‌برد كه سبب آگاهى و بيدارى مى‌شد.
لذا پيامبر(ص) مى‌فرمايد: ما پيامبران، مأموريم كه با مردم به اندازه عقلشان سخن بگوييم.
مولوى به مضمون حديث اشاره كرده و مى‌گويد:
پست همى گويد به اندازه عقول
عيب نبود اين بود كار رسول