42
«در اين صورت كارش و حاجتش انجام نمى‌شود تا حاجيان را بعد از بازگشت ببيند.»
ديگر اينكه اگر كسى بناى حج داشت و به دليل دنيوى آنرا به تأخير انداخت، امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد 1:
«خداوند او را به مصيبتى گرفتار مى‌كند و اين مصيبت غير از آن چيزى است كه در آخرت براى او ذخيره شده.»
چنانكه در روايتى مى‌خوانيم كسى كه توان حج دارد ولى پنج سال آنرا به تأخير بيندازد خداوند او را محروم قرار مى‌دهد. 2با نگاهى كلى به آثار و حكمتهاى حج، مى‌توان گفت كه علت و حكمت حج ورود به ميهمان سراى خداى متعال، طلب افزايش رزق و بيرون آمدن از گناهان است و براى آنكه از گذشته توبه كند و عمل را از سر گيرد.
يكى از ياران امام صادق عليه السلام هشام بن حكم است. او از امام پرسيد: به چه علت خداوند حج را بر بندگان تكليف ساخت؟ امام پاسخ داد:
«خداوند مردمان را آفريد... - تا آنكه فرمود: - و آنان را فرمان داد به آنچه كه فرمانبردارى در دين باشد و مصلحتشان در كار دنيايشان. پس در حج، گرد آمدن از شرق و غرب را قرار داد تا يكديگر را بشناسند و هر كدامشان كالاهاى تجارتى را از شهرى به شهرى ببرند تا از اين رهگذر، كرايه دهنده و شتربان سود ببرند، تا آن كه نشانه‌هاى رسول خدا صلى الله عليه و آله و اخبار او شناخته و ياد شود و فراموش نگردد. و اگر هر قومى به شهرهاى خودشان و آنچه در آنهاست اتّكا مى‌كردند، هلاك مى‌شدند و شهرها ويران مى‌شد و جذب كالا و سودبردنها از بين مى‌رفت و از خبرها آگاه نمى‌شدند ؛ اين است علت حج». 3