39محقق نيز در پاسخش فرمود: «اين انحراف از سوى قبله به قبله است». 1 مرحوم علامه مجلسى در توضيح اين روايات، كلام متينى گفته، كه بيانگر علت استحباب اندكى انحراف به چپ، در قبله عراق است. وى نوشته است:
محرابهايى كه در عراق وجود داشت و در زمان خلفاى جور بنا شده بود، بهويژه مسجد كوفه، رو به قبله نبود و از آنجايى كه ائمه(عليهم السلام) مقابل دستگاه طاغوت، امكان اظهار حق را نداشتهاند، به اين وسيله، حكم واقعى را در قالب تقيه بيان كردهاند تا خطا بودن قبله محرابها، از سوى آنان پخش نشود؛ زيرا لازمهاش خطا شمردن كار خلفاى جور و درگير شدن با دستگاه طاغوت و به دنبال آن، گرفتار شدن شيعه و امامان(عليهم السلام) مىشد. مؤيد اين سخن روايتى درباره مسجد غنى و انحراف قبله آن است كه خواهد آمد و نشان مىدهد كه قبله ديگر مساجد نيز دقيق نيست. مسجد غنى امروز برجا نمانده است. 2
علامه مجلسى در ادامه مىافزايد:
تأييد اين مطلب، روايتى است كه نعمانى در كتاب غيبت با سند خودش از اميرمؤمنان(ع) نقل كرده است كه فرمود: «گويا مىبينم كه شيعيان ما در مسجد كوفه خيمهاى بر پا كردهاند و به مردم، قرآن را آنگونه كه نازل شده است، مىآموزند. وقتى قائم ما قيام كند، اين مسجد را خراب مىكند و از نو مىسازد و قبلهاش را درست مىكند». از برخى روايات، استفاده مىشود كه بناى مسجد كوفه پس از اميرمؤمنان(ع) به حال خودش باقى نمانده، بلكه منهدم شده و در آن تغييراتى ايجاد شده است.
اصبغ بن نباته مىگويد: همراه با امير مؤمنان(ع) بوديم كه آن حضرت به