9
پيش‌نوشت
حج، كنگرۀ اجتماعى و جهانى است كه نه در يك تالار در بسته، كه در يك تنگه كوهستانى باز، نه زير يك سقف كوتاه، كه زير آسمان بلند بى در، بى ديوار، بى قيد، بى بند و بى تشريفات برگزار مى‌شود. كنگره‌اى شكل يافته نه از رؤساى كشورها، نه از نمايندگان رسمى، نه از ديپلمات‌هاى حرفه‌اى، نه از رهبران سياسى، نه از روشنفكران برجسته بلكه كنگره‌اى از خود مردم است. در اجتماع سالانه حج، زائران به دور از هر گونه اختلاف طبقاتى، نژادى و تعصب مذهبى گرد هم مى‌آيند و به هدف مقدس و مشخصى توجه مى‌كنند. آيين حج، منافع بسيارى دارد كه آشنايى زائران با يكديگر از جملۀ آنها است و زمينه را براى برطرف كردن مشكلات آنان فراهم مى‌كند. امام خمينى رحمه الله در اين باره مى‌فرمايد:
«حج، بهترين ميعادگاه معارف ملت‌هاى اسلامى است كه مسلمانان با برادران و خواهران دينى و اسلامى خود از سراسر جهان آشنا مى‌شوند و در آن خانه‌اى كه متعلق به تمامى جوامع اسلامى و پيروان ابراهيم حنيف است، گرد هم مى‌آيند و با كنار گذاردن تشخص‌ها و رنگ‌ها و مليت‌ها و نژادها به سرزمين و