29نداشته باشد كه مستوجب قتل شود و مجبور گردد كه هشت ساعته از «نياوران» به «قم» برود و تحصن اختيار كند. 1
«محمد حسن خان اعتماد السلطنه» در يادداشت‌هاى روزانۀ خويش، راجع به عاقبت كار پدر خود مى‌نويسد:
«پنجم جمادى الثانيه 1298 ق. چنان كه پدر بيچارۀ من همين طور با صداقت خدمت كرد عاقبت بعد از شصت سال خدمت به جد و پدر خودش بى‌كفن مرد. 2
«اعتماد السلطنه» در باب درگذشت پدرش مى‌نويسد:
«17 محرم 1300 ه . ق. پدر من در سنۀ 1284 در خانه «سيد [محمد باقر] جمارانى» كه ييلاق رفته بود مرحوم شد.» و در حرم «حضرت معصومه» در قم مدفون گرديد.
«حاج على خان حاجب الدوله» مردى بوده بسيار خوش بنيه - بى‌بند و بار - خوش قيافه - عياش - خوش صحبت - بذله گو - شوخ و در خوش گذرانى و راحت گذرانى و راحت‌طلبى و ظرافت، شهرتى بسزا داشته و سر سفرۀ نهار و شام بايستى برايش ساز بزنند اما ساز را بيرون كوك بكنند. دو دسته مطرب زنانه داشته، «حبيب سنتورى» ملقب و معروف به سماع حضور «پسر كوكب سبيلو» كه از نوابغ اين هنر بوده در خانۀ او به دنيا آمده است. 3
«ميرزا على خان»، چهار نفر اولاد (فرزند) داشت، سه ذكور و يك اناث، هر يك از يك زوجه: فرزند بزرگتر، «عبدالعلى خان اديب الملك» است كه مادرش «صبيۀ ملااحمد» از علماى «مراغه» كه به مستجاب الدعوه معروف بود، پسر ميانى، «عبدالحسين خان» سرهنگ فوج «خلخال» كه مادرش از سادات «مرند» بود، پسر كوچك «محمدحسن خان صنيع الدوله» است كه مادرش صبيۀ «رضا قلى خان» قجر كه از اولاد «مصطفى خان قاجار قوانلو» برادر «آقا محمد شاه قاجار» است. 4
به هر حال «حاج على خان» با دست يازيدن به قتل «ميرزا تقى خان امير كبير»، يكى از قهرمانان مبارزه با استعمار و استبداد، ننگى ابدى را براى خود در تاريخ كشور ايران ثبت و