15مى‌توان قابل زيست و آمادۀ بسط دانست؟
تأثير آفتاب از جهت جاذبه و حرارت، جاذبه و دافعۀ زمين در حال حركت وضعى و انتقالى، تكوين و تحولات قشره زمين و فشردگى و ظهور آن به صورت كوه، علل استعدادى است كه زمين را به صورت فعلى درآورده. تأثير آفتاب در قطعات استوايى زمين، شديد مى‌باشد و در اثر حركت وضعى، برآمدگى آن قسمت بيشتر است، فشردگى پوستۀ زمين و ظهور كوه‌ها در آن نواحى زودتر بوده، پس سرزمين كوهستانى مكه در حدود خط استوا است، از سرزمين‌هايى است كه شرايط انبساط و ظهور حيات در آن زودتر فراهم شده است.
كعبه نخستين خانه
براى نزديك شدن به مقصود آيۀ اول، پرسش ديگرى باقيست؛ چرا نخستين خانه و ساختمان روى زمين كعبه باشد؟
مقصود آيه اين نيست كه خانه و ساختمانى پيش از بنيان كعبه نبوده، مقصود اين است كه نخستين ساختمان براى عموم و به سود عموم، همان است كه در مكه پايه‌گذارى شده، هر ساختمانى كه به دست آدمى پايه‌گذارى شده، به سود فرد يا جمع يا ملتى و به زيان ديگران است. هر سازنده‌اى مى‌خواهد خود در محيط معين آزاد و ديگران محدود باشند. كشمكش‌ها و جنگ‌ها، از همين‌جا شورع شده، هر دسته‌اى مى‌خواهد خود غير محدود و ديگران محدود باشند. اساس كاخ‌هاى ارباب قدرت، اين است كه كاخ‌نشينان دستشان از هر