69«اين خانه‌اى است كه خدا بوسيلۀ آن، بندگانش را به پرستش واداشت تا با آمدن به اين مكان، ميزان پيروى و اطاعت آنان را بيازمايد. از اين رو بندگان خود را به بزرگداشت و زيارتِ اين خانه برانگيخت و آن را قبلۀ نمازگزاران ساخت، پس كعبه مركزى براى كسب خشنودى خداوند و راهى به سوى آمرزش اوست. خداوند آن را دو هزار سال پيش از گستراندن زمين آفريد. پس سزاوارترين كسى كه بايد اوامرش را گردن نهاد، و از نواهى او دورى گزيد، خدايى است كه چهره‌ها و جان‌ها را آفريد.» 1
حج ظاهرى و باطنى
نگرشى عميق و همه جانبه به آيات و روايات، بخوبى اين معنا را ثابت مى‌كند كه حج را ظاهرى است و باطنى، آنچه را مردم در ظاهر مى‌بينند با حقيقت حج فاصلۀ بسيار دارد و حال آن كه خداوند طالب آن حقيقت است:
حجى را مى‌خواهد كه مبرور باشد و حاجى با بازگشت به موطن خويش تحوّلى اساسى در روحش پديد آيد. حجى را مى‌خواهد كه مناسك آن، مناسك زندگى صحيح اسلامى باشد. حجى را مى‌طلبد كه حاجى پس از برگشت، به غير خدا لبيك نگويد و گرد غير خدا نگردد. حجى را مى‌خواهد كه حاجى در آن با شيطان بستيزد و هر آنچه از دنيا نزدش عزيز است در راه خدا قربانى كند و جز خدا چيزى را نبيند و چيزى نخواهد و ... .
حج عبادتى خشك و بى‌روح نيست بلكه هر عملى در حج نكته‌ها