16بايستى حاجتمندان امت را يارى كنى؟ نظام‌الملك پس از خواندن اين نامه از حج منصرف گشته به شهر خويش مراجعت كرد! 1
در قرن اخير نيز پاره‌اى از به اصطلاح روشنفكران غربزده و دل به دنياى ديگران بسته، درصدد برآمدند با استفاده از شعر، قصه، داستان، طنز و غيره از ارزش حج كاسته آن را در اذهان عمومى، عملى غير مهم جلوه دهند.
گاهى مى‌گفتند اگر حاجى به جاى رفتن به مكه و طواف خانۀ خدا پول آن را خرج مستمندان و فقيران جامعه بنمايد، ارزش بيشترى دارد. گاهى مى‌گفتند چرا پول و ارزى كه با اين زحمت بدست آمده است را در اختيار اعراب قرار داده به حلقوم آنان بريزيم و...
ثمرات عظيم حج
ليكن برخلاف اينگونه حركتها كه از ديرزمان آغاز و تا عصر ما نيز ادامه يافته، ائمه معصوم - عليهم‌السلام - كوشيده‌اند اين تفكر را تخطئه ومردم را از بركات و ثمرات عظيم حج آگاه سازند.
معاوية بن عمّار از امام صادق - ع - نقل مى‌كند كه حضرت فرمود:
هنگامى كه رسول خدا - ص - از عرفات كوچ نمود در «ابطح» يكى از اعراب بيابانى به حضور آن حضرت شرفياب شده، عرضه داشت: من مردى ثروتمندم، قصد حج داشتم هنگام حركت مانعى پيش آمد و نتوانستم به حج مشرف شوم حال شما امر فرماييد من با اين مال كار نيكى انجام دهم كه ثواب حج را درك كنم!