76(سجده‌گاهى) مى‌سازيم.» ¹ و در اينجا، قبر اسماعيل(ع) و هاجر(س) و قبور كثيرى از پيامبران(ع) داخل مسجد و داخل طواف و محلّ عبادت ميليونها انسان موحّدى، كه به زيارت كعبه و انجام مناسك حجّ مى‌شتابند، قرار دارند.

به راستى اسماعيل(ع) اين مقام را كه در كنار خانۀ خدا داخل طواف ميلياردها انسان در طول تاريخ قرار گيرد، از كجا به دست آورد؟ يكى از اصلى‌ترين علل كسب اين مقام، قبول و پذيرش فرمان الهى به جان و دل است. اسماعيل،(ع) نه تنها در برابر دستور الهى ترديد و شكّ و اعتراض نكرد، كه حتّى پدرى چون ابراهيم(ع) را نيز به اجراى دستور الهى ترغيب كرد. ²

صفا و مروه

صفا و مروه دو كوه‌اند، به فاصلۀ تقريبى چهارصد متر ³ كه هر دو از شعائر الهى‌اند. ⁴ در معناى شعائر نيز آمده است: «شعائر جمع «شعيره» به معناى نشانه است [و] از اين رو احكام الهى و آنچه عظمت او را نشان دهد شعائر الهى گويند.» ⁵ آياتى از كلام الهى به «شعائر الهى» اشاره مى‌كنند كه هر سه مورد آن صراحتاً موضوعات مرتبط با حجّ را، به عنوان نشانه‌هاى