160آن، والى مكه - جعفر بن فضل - گريخت و اسماعيل بن يوسف، خانۀ والى و ديگر دولتمردان را غارت كرد و تعداد فراوانى از نيروهاى مسلّح را كشت و اموال بسيارى را تصاحب كرد و در مكه غارت و آتش برپا نمود.. و پس از مدتى كه آنجا ماند، بالأخره در روز عرفه كه حجاج در عرفه بودند به آن موقف آمد و پس از درگيرى‌هايى جمعيت زيادى كشته شدند و عده‌اى به مكه گريختند و امكان «وقوف به عرفه» در شب يا روز براى آنان نبود و حج آنان به هم خورد... . 1
همچنين در سال 317هجرى هم كه فتنۀ قرمطيان 2 در مكه پيش آمد، اميرالحاج آن سال، عمر بن حسن بن عبدالعزيز بود ولى با شورش قرامطه و كشتار فراوان مردم، باز حجّ مردم به هم خورد و حجّ آنان، بدونِ «امام» برگزار شد. 3
از اين نمونه‌ها در تاريخ اسلام فراوان است و غرض، يادى از چند نمونه از كارهايى بود كه در موسم حج و با استفاده از تجمع عجيب و عظيم زائران كعبه انجام مى‌گرفت و يا در جهت تبليغ و تحكيم نظام حاكم بر جامعه بود و يا اقدامى مسلحانه بر ضدّ سلطۀ خلافت‌ها و حكومت‌ها.
در زمان ما هم، چند سال پيش، شاهد اقدام مسلحانۀ گروهى بوديم كه در موسم حج، با موضع گرفتن در مسجدالحرام، عليه نيروهاى حكومتى جنگيدند و تا آخرين نفر، مقاومت كردند و سرانجام كشته شدند. نام اين گروه مسلح، جنبش «الاخوان» بود كه به رهبرى «جهيمان العتيبى» در اول محرم 1400هجرى‌قمرى، با شركتِ بيش از هزار نفر، قيام خود را شروع كردند، ولى به‌شدت سركوب شدند. 4