1) . الكافى، ج1، ص358.

2) . محمد بن عبداللّٰه بن حسن، ملقب به «نفس الزكيه» از چهره‌هاى والاى تشيع و از قائمان به حق، آمران به معروف و ناهيان از منكر بوده است. سيد بن طاووس رحمه الله در اقبال به‌تفصيل از بنى حسن عليهم السلام به‌ويژه محمد بن عبداللّٰه بن حسن ياد كرده و بر اين‌كه آن چهره‌هاى مجاهد در راه خدا و براى احقاق حق قيام مى‌كردند و داعيه «امامت» نداشتند، تأكيد كرده است. به‌ويژه سخنى روشن و صريح از ابراهيم بن عبداللّٰه دربارۀ برادرش «محمد بن عبداللّٰه» و داعيۀ «مهدويت» او آورده و انتساب آن ادعا را تكذيب كرده است. (الاقبال، ص87 - 89) علامۀ امينى رحمه الله نيز با تكيه بر آنچه سيد بن طاووس نقل كرده، «نفس زكيه» را ستوده و قيام او را قيامى الهى با تمسك به خدا و رسول تلقى كرده است. (الغدير، ج3، ص378) حضرت صادق عليه السلام با علم به ناكامى اين قيام، محمد بن عبداللّٰه را از فرجام سرخ آن آگاهاند و بدو هشدار داد و پس از شهادت آن بزرگوار و برادرش از آنان به نيكى ياد كرد و آنان را ستود. (مقاتل الطالبيين، ص239) به هر حال موضع امام عليه السلام با توجه به گونه‌گونى نقل‌ها نيازمند بررسى دقيق‌ترى است. بررسى تمام نقل‌ها، توجه به اسناد آن‌ها و نيز بررسى متن و چگونگى گزارش و موضع محمد بن عبداللّٰه در روزگارى كه بر مدينه و مكه چيره بود، به‌روشنى نشانگر آن است كه آن بزرگوار «داعى الى الحق» بود و بى‌گمان داعيه «مهدويت» نداشت. (نگاه كنيد به: انساب الاشراف، ج1، ص98 به بعد، تحقيق محقق عاليقدر، حاج شيخ محمدباقر محمودى، پانوشت‌هاى محقق يادشده در صفحات مختلف كتاب در ضمن يادكرد محمد بن عبداللّٰه و قيامش. و نيز محمد كاظمى پوران، قيام‌هاى شيعه در عصر عباسى، ص99 به بعد، كه بحثى است تفصيلى با نقد و بررسى روايات و نقل‌هايى مختلف و نيز سيرة رسول‌اللّٰه صلى الله عليه و آله و اهل‌بيته عليهم السلام ، ج2، ص304 به بعد؛ موسوعة الامام الصادق عليه السلام ، باقر شريف القرشى، ج7، ص132 به بعد).