34بلكه زائرانى سوار بر مركبهاى لاغر كه همين لاغرى مركبشان طبقۀ راكبشان را مشخّص مى‌كند. اين نشان مى‌دهد كه حج ، بر خلاف فهم امروز ، چهره‌اى سرمايه‌دارانه ندارد.
در ادبيّات قديم ما نيز، حاجى چهره‌اى عاشقانه و دينى دارد نه چهرۀ معتبر دنيايى .
اين چهرۀ زيباى عرفانى و الهى را به تبعيض آلوده كرده‌اند و اخلاص و علاقۀ عاشقان ائمّه را بر فقر و عدم تمكّن مالى آنان حمل كرده و گفته‌اند.
اغنيا مكّه روند و فقرا پيش تو آيند
جان به قربان تو آقا! كه تو حجّ فقرايى
و بدين طريق اختلاف طبقاتى را مشروعيّت بخشيده‌اند و راه را براى شرك سياسى و طبقاتى باز كرده‌اند.
ابوالفتوح رازى مفسّر معروف در ذيل آيۀ 27 سورۀ حج، سرگذشت شخصى به نام «ابوالقاسم بشر بن محمّد» را نقل كرده كه : در نهايت ضعف و ناتوانى به طواف مشغول بوده است ، از وى مى‌پرسند : از كجا مى‌آيى؟ او در پاسخ مى‌گويد : از راهى دور ، و پنج سال است راه سپرده‌ام و از رنج سفر پير شده‌ام . ابوالفتوح مى‌گويد: «به خدا سوگند اين مشقّتى بزرگ و در عين حال اطاعتى نيكو و محبّتى صادقانه در پيشگاه حق است». 1
آيۀ 28 سورۀ حج به طور فشرده به بيان فلسفۀ حج پرداخته مى‌فرمايد: لِيَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ ... منافع اين آيه به فرمودۀ امام صادق عليه السلام ، هم منافع مادّى و دنياوى است و هم معنوى و اخروى.
در قرآن كريم، در ارتباط با حج و كعبه و دعوت مردم به حج و آموزش مناسك حج و... بيش از همه نام حضرت ابراهيم عليه السلام مطرح شده و بسيار از او سخن رفته است.
نام حضرتش 69 مرتبه در قرآن مجيد آمده و از او به عناوين زير ياد شده است:
«درهم شكنندۀ بتها» (انبيا : 58).
«تجديد كنندۀ بناى كعبه و خدمتگزار خاص كعبه» (بقره : 127 - 125) .
«كسى كه بخوبى از عهدۀ امتحانات خداوند برآمد» .
«كسى كه اعمالش دستورالعمل بيزارى جستن از شرك عنوان شده