219همو در مثنوى طريق التحقيق از ترك دنيا و متعلّقات آن سخن گفته و كعبه را كعبۀ دل دانسته است:
اى سنايى زجسم و جان بگسل
سنايى داستانهاى جالب و شنيدنى را در ارتباط با سفر حج و كعبه سروده است؛ از جمله داستان برخورد حامد لفّاف با حاتم اصمّ را شرح داده و در خلال آن خير و صلاح انسان را وقتى دانسته است كه به سلامت و خوبى و خوشى از اين جهان برود، از صراط عبور كند و به بهشت جاويد برسد.
آن شنيدى كه حامد لفّاف
در حريم حرم چو كرد طواف...
تا اينكه حاتم اصم به او مى‌گويد:
يك زمان شرع را متابع شو
پس مرفّه به دشت در، بغنو 2
نام سنايى با عنوان «حكيم» همراه است و به عنوان حكيمى عارف نفس و عقل را شريف مى‌داند و درضمن مى‌گويد: حجّى كه با شرف نفس ناطقه و عقل همراه باشد، ارزشمند است والّا، سعيى بيهوده است و زحمت باديه به سيم خريدن! نفس و عقل موجب رسيدن انسان به خدا مى‌شود.
پدر و مادر جهان لطيف
سنايى وقتى در نعت حضرت رسول صلى الله عليه و آله سخن مى‌گويد، جود و بخشش و سعۀ