216
گر نباشد حّج و عمره و رمى و قربان گو مباش
يا به دست آريم سرّى يا برافشانيم سر
از اين قصيدۀ سنايى استفاده مى‌شود كه سفر حج در عصر او، دشواريها و سختيهاى فراوانى داشته واحتمال عدم توفيق زيارت و به هلاكت افتادن وجود داشته است و حتّى بودند افرادى كه به قصد حج، راه دور و درازى را طى مى‌كردند ولى توفيق نمى‌يافتند و مأيوس و نااميد برمى‌گشتند. قصيدۀ ديگرى از شاعر، مبيّن اين اتّفاقات است. سنايى در اين قصيده ضمن مدح احمد عارف، از اينكه با وجود حركت و