287كه آن را هم تكليف به فروختن نمى‌كنم.
420-سؤال:
شخصى بعد از احرام به عمره تمتع، در يك منزلى مكه از جهت بيمارى از رفقا باز مى‌ماند و روز ديگر كه روز جمعه باشد، حمله دارى او را به عرفات مى‌رساند. قبل از ظهر يا بعد از ظهر، وقوف عرفات را به عمل مى‌آورد و هم چنين مشعر و اعمال منى را در روز شنبه به عمل مى‌آورد به اتفاق حاج و به مكه مى‌رود و سعى در طواف و زيارت را به عمل مى‌آورد، و عود به منى مى‌كند و ساير اعمال را به جا مى‌آورد و بعد مراجعت به مكه، طواف نساء را بعد چهار پنج روز ديگر به سبب ناخوشى و بيمارى، به جا مى‌آورد و در آن ايام گفتگويى در تعيين عيد و عرفه نبوده و او هم به جهت ناخوشى در صدد تفحص و تحقيق بيرون نيامده و بعد از آن كه از مكه آمده، مذكور مى‌شود كه شنبه عرفه بوده و يكشنبه عيد. و الحال نيز حقيقت امر، معلوم نيست و گويا اختلاف در اين امر هم به جهت تصرف مخالفين و جعل ايشان بوده.
و الحال سه سال است كه بر اين منوال گذشته. حج اين شخص چه حال دارد و تكليف او، الحال چه چيز است و مباشرتى كه در آن ايام با زن شده، چه بايد كرد و فرزندى كه به هم رسيده چه حال دارد؟
جواب:
أولا اين كه بايد مكلف در عبادت موقت، وقت را دانسته و به قصد امتثال عمره را در وقت به عمل آورد. اين شخص هر گاه بدون ثبوت عرفه بودن جمعه (از راه رؤيت هلال يا بينه يا استفاضه معتبره) عمل به جا آورده از اين جهت صورت صحت ندارد.
هر چند در واقع، جمعه عرفه باشد و بر فرض ثبوت عرفه بودن جمعه، تكليف اين شخص اين است كه با ظنّ فوات اختيارى عرفه كه از اول ظهر است إلى غروب آفتاب، يعنى هر گاه گمان كند كه مسماى وقوف در اين وقت براى او حاصل نمى‌شود بايد ترك اتمام عمره بكند و عدول از نيّت حج تمتع و عمرۀ آن، به حج افراد. و به خاطر بگذارند كه عدول كردم از حج تمتع و عمرۀ آن، به افراد. تلبيه بگويد و برود به عرفات از براى حج افراد، و بعد از آن، ساير اعمال حج را به جا بياورد، و بعد اتمام، حج عمرۀ مفرده به جا آورد.