٧

ديباچه

آگاهى و شناخت مكه و مدينه براى هر پژوهشگر تاريخ اسلام، نه تنها پرجاذبه است، بلكه ضرورت و اهميت ويژه‌اى دارد؛ زيرا مكه و مدينه از صدر اسلام تاكنون به عنوان دو مركز مهم اسلامى مورد توجه تمام مسلمانان بوده است. مكه، مهمترين جايگاه نزول وحى الهى است و مدينه با حضور پيامبر خدا(ص) و تشكيل نخستين حكومت اسلامى در آن به عنوان دومين مركز اسلامى، همدوش و همراه با مكه، جايگاه و منزلت والايى يافته است. در حقيقت، اين دو مركز مهم مذهبى و تاريخى، هر يك نگين‌هاى گران‌سنگى را درون خود به نمايش گذاشته‌اند.

جاى جاى اين دو شهر مهم اسلامى، با حضور پيامبر(ص) و اهل بيت گرامى‌اش(عليهم السلام) و نيز صحابه، به هم آميخته و تاريخ بزرگ اسلام را رقم زده‌اند. بسيارى از پژوهشگران تلاش نموده اند تا از منظر تاريخى، تمام اماكن حضور پيامبر(ص)، حتى نقاطى را كه توقفى كوتاه در آن داشته و گاهى نماز خوانده‌اند، شناسايى و بررسى كنند. هرچند در زمينه تاريخ اسلام و تراجم تك‌نگارى شخصيت‌هاى تأثيرگذار آن، مطالب سودمندى تاكنون نوشته شده است؛ اما كتابى كه تمام محورهاى پژوهشى پژوهشگران و زائران را در برداشته باشد و به سؤالات آنان پاسخگو باشد نوشته نشده است. فصلنامه ميقات حج كه