57بيست سال به تدريس، امامت، قضاوت و فتوا مشغول شد و سرانجام شب جمعه دهم صفر سال 1263ه .ق درگذشت. جنازه‌اش به نجف اشرف انتقال يافت و در ايوان صحن حرم اميرمؤمنان(ع) دفن گرديد. تعدادى از تأليفات وى عبارت است از: انيس الواعظين، ارشاد المسلمين، آب حيات در اصول دين، انيس الزاهدين، ينابيع الحكمة، الفقه المحمدى، مدائن العلوم و نجم الهدايه. ¹

شيخ مرتضى انصارى

شيخ مرتضى انصارى از علما و مراجع بزرگ شيعه در سده سيزدهم هجرى است. او در سال 1214ه .ق، در دزفول متولد شد. مقدمات را نزد عمويش، فراگرفت و سپس به همراه پدرش به عراق رفت. مدت چهار سال در كربلا تحصيل كرد و بعد از اينكه عثمانى‌ها كربلا را محاصره كردند، به وطن بازگشت. پس از اينكه غائله رفع شد، بعد از دو سال به كربلا بازگشت و نزد «شريف‌العلما» تحصيلات خود را دنبال كرد. سپس به نجف اشرف رفت و به مدت دو سال از محضر درس شيخ موسى، فرزند كاشف‌الغطاء، استفاده نمود. آن‌گاه دوباره به وطن بازگشت و در شهرهاى مشهد، كاشان و دزفول، به تصنيف و تدريس و ارشاد مردم پرداخت. در سال 1249ه .ق كه به نجف بازگشت، از استادان مشهور حوزه علميه بود. ايشان در سال 1266ه .ق كه مرحوم صاحب جواهر درگذشت، مرجع تقليد شيعيان شد و رياست مطلق حوزه علميه به او رسيد. سرانجام در 18 جمادى‌الثانى 1281ه .ق، درگذشت و در سمت راست درگاه قبله صحن مقدس امام على(ع) دفن گرديد. بعضى از آثار وى عبارت است از: اثبات التسامح، الارث، الاستصحاب، التقيه، حجيت ظن، حجيت قطع، المكاسب، الصلوة، الطهارة و رسائل. ²

(تصوير شماره 35)