165و امام حسين(ع) و دو شهر مهم شيعه، يعنى حله و كوفه، از تخريب و كشتار در امان ماندند. 1 ابن‌بطوطه، جهانگرد مسلمان كه در سال 727ه .ق از كربلا بازديد نمود، در توصيف اين شهر و ساختمان آستان مقدس امام حسين(ع) مى‌نويسد: 2
كربلا شهر كوچكى است كه نخلستان‌ها، اطراف آن را گرفته‌اند و از رودخانه فرات، آبيارى مى‌شود. روضه مقدسه امام حسين، داخل شهر واقع شده است و مدرسه‌اى بزرگ و زاويه‌اى دارد كه در آن، براى مسافران طعام مى‌دهند. خادمان و حاجبان بر در روضه امام ايستاده‌اند و ورود به حرم، بدون اجازه آنان ميسر نيست. هنگام ورود، بايد عتبه شريفه را كه از نقره است، بوسيد. روى قبر، قنديل‌هاى زرين و سيمين گذاشته شده و از درهاى آن، پرده‌هاى حرير، آويخته‌اند.
در سال 767ه .ق، امين‌الدين مرجان بن عبدالله كه سلطان اويس، پادشاه آل‌جلاير، او را والى بغداد، نموده بود، به كربلا آمد و در مجاورت آستان امام حسين(ع) مسجد و مناره‌اى ساخت و املاك خود در بغداد، كربلا و عين‌التمر را وقف آن نمود. مناره اين مسجد كه به نام «مناره عبد» شناخته مى‌شد و از مناره‌هاى تاريخى ارزشمند عراق به شمار مى‌آمد، در دوره اخير، توسط شهردارى كربلا، از بين رفت.
در همين سال، سلطان اويس، نيز به بازسازى و توسعه بناى آستان مقدس اقدام نمود و پس از وى، فرزندانش به نام‌هاى سلطان حسن و سلطان حصين، كار تكميل بنا و توسعه را ادامه دادند. تاريخ اين توسعه بناى آستان، در كتيبه‌اى در محلى كه امروزه در حرم امام حسين(ع) به نام «نخله مريم» شناخته مى‌شود، ثبت شده بود. اما در سال 1216ه .ق، عثمانى‌ها آن را از محل خود برداشتند و اثرى از آن، باقى نگذاشتند.
عبدالجواد كليددار معتقد است كه ساختمان كنونى آستان امام حسين(ع)، مربوط به توسعه بناى آن در دوره سلطان اويس است. اما پس از آن، بارها دولتمردان شيعه و