27
حَتّٰى إِذٰا جٰاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قٰالَ رَبِّ ارْجِعُونِ* لَعَلِّي أَعْمَلُ صٰالِحاً فِيمٰا تَرَكْتُ كَلاّٰ إِنَّهٰا كَلِمَةٌ هُوَ قٰائِلُهٰا وَ مِنْ وَرٰائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ
تا آنگاه كه وقت مرگ يكى از آنان فرا رسد در آن حال آگاه و نادم شده، گويد بارالها مرا به دنيا بازگردان ... به او خطاب شود كه هرگز نخواهد شد ... و از عقب آنها عالم برزخ است تا روزى كه برانگيخته شوند.
در آيات 154 بقره، 169 آل عمران، 105- 108 هود، 62 مريم، 26 فرقان، 63 نحل، 27 ابراهيم، 124 طه و 25 نوح، كيفيت و ويژگىهاى عالم برزخ بيان شده است. علاوه بر آيات، در روايات بىشمارى نيز درباره عالم برزخ و اوصاف آن سخن به ميان آمده است كه در اينجا براى اختصار تنها به دو روايت اشاره مىشود:
امام سجاد(ع) در تفسير آيه شريفه: وَ مِنْ وَرٰائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ فرمود:
«هُوَ الْقَبْرُ وَ إِنَّ لَهُمْ فِيهِ لَمَعِيشَةً ضَنْكاً وَ اللَّهِ إِنَّ الْقَبْرَ لَرَوْضَةٌ مِنْ رِياضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النَّار» 1
برزخ، همان عالم قبر است كه در آنجا [براى كفار و گنهكاران] زندگى بسى سخت و دشوار است. سوگند به خدا كه همانا قبر [براى نيكوكاران] همچون باغى است از باغستانهاى بهشت و [براى بدكاران] همچون گودالى از گودالهاى آتشين جهنم است.
امام صادق(ع) مىفرمايد:
«الْبَرْزَخُ الْقَبْرُ وَ فِيهِ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ بَينَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَة»؛ 2«برزخ، همان عالم قبر است كه در آن ثواب و عقاب بين دنيا و آخرت است».