13
مقدمه
نماز ستون دين اسلام است و احكام و آداب فراوانى دارد كه از ديرباز در كتاب‌هاى روايى و فقهى شيعه، سهم بسزايى بدان اختصاص يافته است. يكى از اين احكام، اقامه نماز به جماعت است. نماز جماعت كه مورد تأكيد فراوان حضرات معصومين(عليهم السلام) قرار گرفته است، خود بيانگر بعد اجتماعى اسلام است.
اين عمل مستحبّ مؤكد، احكام و شرايطى دارد. بعضى از اين شرايط به خود جماعت و ويژگى‌هاى آن بر مى‌گردد و بعضى ديگر به امام جماعت اختصاص مى‌يابد. از ديدگاه اسلام، به ويژه فقه شيعه، هر كسى صلاحيت امامت جماعت را دارا نيست. شرايطى چون عدالت، حرّيت، ذكورت، طهارت مولد و... براى امام جماعت در نظر گرفته شده و مورد بحث قرار گرفته است. يكى از اين شروط، «شيعه اثناعشرى» بودن است كه در كتب فقهى شيعه از آن به «ايمان» تعبير شده است.
اين شرط در روايات ما و به تبع آن در آثار فقهى اماميه مطرح و مورد بررسى قرار گرفته است. گرچه در مقابل مؤمن به معناى شيعه دوازده امامى، فرقه‌هاى گوناگونى يافت مى‌شوند، در طول تاريخ، شيعه كه در اقليت بوده، در مقابل اكثريت اهل تسنن قرار داشته است؛ ازاين‌رو شرطيت ايمان، هم از نظر حكم اوّلى و هم از ناحيه حكم ثانوى، اعمّ از شرايط خوف و مدارات، مورد دقّت قرار گرفته و روايات بسيارى از حضرات