متن کتاب حج و ولایت فقیه - جلد 1 - صفحه 25

(5 تا 244)

25احكام ثانوى به مكلف واگذار شده و تشخيص هر مكلفى معتبر است؛ اما تشخيص موضوع احكام حكومتى، يعنى مصلحت و مفسده ملزمه مربوط به حكومت و جامعه، بر عهده حاكم شرع است.

گفتار سوم: مفهوم لغوى و اصطلاحى حاكم و حاكم شرع

«حاكم»، اسم فاعل از ماده (ح ك م)، و در لغت به معانى «قاضى» ¹ و «كسى كه بين مردم حكم مى‌كند» ² و «مانع ظلم به مظلوم مى‌شود» ³ معنا شده است.

واژه حاكم در قرآن كريم به كار نرفته، ولى به صورت جمع با تعبير «حُكّام» ⁴ و چندين بار نيز با تعابير «خيرالحاكمين» ⁵ و «احكم‌الحاكمين» ⁶ در مورد خداوند استعمال شده است و مفهوم آن در آيات مذكور، «قاضى» و «داور» است. ⁷

در احاديث، كلمه حاكم بيشتر به معناى «قاضى» و در برخى موارد به معناى «والى» و «فرمانروا» به كار رفته است. ⁸

در متون فقهى هم مراد از واژه حاكم، برحسب مورد، «قاضى» و «داور» يا «فرمانروا» است؛ ⁹ براى مثال در ابواب يا احكامى كه به حل اختلافات مردم و مرافعات آنان

1) . الصحاح، ج5، ص1901؛ النهاية فى غريب الحديث و الأثر، ج1، ص419؛ المصباح المنير، ج2، ص148؛ شمس العلوم، حميرى، ج3، ص1535.

2) . مفردات الفاظ القرآن، ص249.

3) . معجم مقائيس اللغة، ج2، ص91؛ لسان العرب، ج12، ص142.

4) . بقره: 188 .

5) . اعراف:87 ؛ يونس:109 ؛ يوسف:80.

6) . هود: 45؛ تين: 8.

7) . الميزان فى تفسير القرآن، سيد محمدحسين طباطبايى، 1417 ه.ق، ج7، ص116.

8) . ر.ك: دراسات فى ولاية الفقيه و فقه الدولة الاسلامية، صص436 - 434.

9) . ر.ك: فقيهان امامى و عرصه‌هاى ولايت فقيه، زير نظر محمدعلى قاسمى، 1384 ه.ق، ج 1، صص 49 و535 - 541.

مشخصات کتاب

حج و ولایت فقیهجلد:1نویسنده:عندلیبی، رضانویسنده:درگاهی، مهدیناشر:مشعرمحل نشر:تهران - ایرانسال نشر:1394

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب:

جلد 1