20
مقصود هفتم: در احوالات مشهد مقدس
بيشترين بناى حرم مطهر رضوى، از عهد سلاطين صفويه است و بعد از صفويه، بنا و تعميرات بسيارى از نادرشاه افشار و از سلاطين قاجار است. مؤلف از بناهاى عالى ديگرى همچون مدرسه ميرزا جعفر نام مى‌برد كه در عهد اوزبكان ساخته شده است. كاشى‌كارى ايوان شاه عباسى كه مقابل ايوان طلاست، يكى از ممتازترين كاشى‌كارى‌هاست. در پشت سر ايوان، محل مدرسه ملاتاج است كه به دستان مؤتمن‌الملك، مستشار خراسان، تعمير شده است. آن مدرسه به جز گلدسته طلاى نادرى، بناى عالى ديگرى ندارد. تعمير اين گلدسته را بعد از نادرشاه، مادر ناصرالدين شاه انجام داد. شمّاع خانه، مكتب‌خانه ايتام، كشيك‌خانه دربانان و محبس‌خانه حضرت در اين صحن قرار دارد.
اشياى موجود در حرم
برخى از اشيايى كه وقف اين حرم مطهر شده است عبارت‌اند از: يك سينى از عصر عباسى، قنديل‌هاى طلا و نقره، جقّه‌ها، تاج و جواهرات (از سلاطين صفويه، نادرشاه افشار و شاهان قاجار)، شمشير جواهر نشان و پارچه‌هاى قيمتى و فرش‌ها.
زيارتگاه‌هاى اطراف مشهد: مقبره خواجه ربيع تا مشهد مقدس يك فرسخ فاصله دارد. قدمگاه، در سه منزلى مشهد مقدس، در دامنه كوه واقع شده است و اصل قدمگاه را سلاطين صفويه ساخته‌اند.