29رعايت كن، ذكر خدا را بسيار تكرار كن و كم سخن بگو، مگر در امور خير؛ چون تمامى حج و عمره به اين است كه انسان زبانش را حفظ كند، مگر در امور خير؛ چنانكه خداى عزّوجلّ مىفرمايد: (فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ فِي الْحَجِّ) . 1
همچنين امام سجاد(ع) فرمود:
حق حج اين است كه توجه داشته باشى كه مىخواهى پروردگارت را زيارت و ملاقات كنى و از كردارهاى زشتت به سوى او پناه ببرى. بدين وسيله توبهات مورد قبول واقع مىشود و عملى را كه خدا بر تو واجب كرده، انجام مىدهى. 2
از اين قبيل احاديث استفاده مىشود كه سفر حج و انجام مناسك آن، به منظور جهاد با نفس و خودسازى و تحصيل صفت تقوا و پرهيزگارى تشريع شده است. حاجى در اين سفر روحانى بايد همواره به ياد خدا باشد و او را حاضر و ناظر بداند؛ گرچه به سوى كعبه و