268ساخت بنا روى قبر مطهر اميرمؤمنان(ع) انجام مى‌گرفت، حقوق خاصى را مقرر مى‌كرد. اما حقوقى را كه او تعيين كرد، خيلى به طول نينجاميد؛ زيرا در سال 287 ه .ق/ 900م، يا 289 ه .ق/ 902م به شهادت رسيد. بعيد به نظر نمى‌رسد كه بناى او، در آن محيط بيابانى كه آب و هواى بسيار نامساعدى داشت، مدت زمان زيادى، بر اثر بى‌توجهى و قطع منابع مالى، آسيب‌هايى ديده باشد.
تاريخ اين بنا، با روايت على بن حسن الحجاج، راوى داستان صندوق كه در سال 333 ه .ق/ 945م، زنده بوده است، هماهنگ مى‌باشد و براى تأييد آن بنا، از داستان صندوق مذكور كمك گرفته مى‌شود. على بن حسن الحجاج، هم صندوق و هم بناى محمد بن زيد الداعى را ديده است و ازاين‌روايت، چنين برداشت مى‌شود كه متصديان بناى محمد بن زيد، صندوق مذكور را در جاى خود گذاشته‌اند؛ چراكه راوى، على بن حسن حجاج، اگرچه راوى آن، در نسبت دادن اين بنا به حسن بن زيد، دچار اشتباه شده است، مى‌گويد: «اين صندوق را كه اين روايتش است، زيبا ديده‌ايم. اين موضوع، قبل از بناى ديوارى بوده است كه حسن بن زيد، اطراف آن را ساخته است». 1
در اين باره ترديد ندارم كه بعد از آنكه معتضد عباسى، راهى را براى ارسال اموال به‌صورت علنى باز كرد، محمد بن زيد براى مجاوران ضريح مقدس امام على(ع) حقوقى را معين كرد كه مايه آرامش خاطر ساير علويان بود. شايد هم محمد بن زيد، مجاوران ضريح مطهر را بر ديگران، به سبب تحمل سختى‌هاى مجاورت در شرايط بسيار سخت محيطى، ترجيح مى‌داد.
شايد نخستين جرقه‌هاى پيدايش شهر نجف، به اين دوران برگردد. شك ندارم آنچه باعث شد پيدايش اين شهر سرعت بگيرد، شرايطى بوده است كه