44و سمت جنوب را مَسْفَله گويند.
شهر مكه 2500 سال قبل از ميلاد مسيح عليه السلام محل توقف و اقامت كاروانيانى بوده كه در راه يمن و شام رفت و آمد داشتند و از اين رو، موقعيت بسيار ممتاز و سوق الجيشى به آن بخشيده است. از اين شهر، سه راهِ اصلى به سوى سه نقطۀ مهم منشعب مى‌شده كه بر اهميت آن مى‌افزوده است. اين سه نقطه، يمن، فلسطين و درياى سرخ هستند. مساحت كنونى مكه بيش از 4800 هكتار و جمعيت ساكن آن بيش از 600 هزار نفر است.
آب وهواى مكه خشك‌وسوزان وگرمايش آزارنده‌است؛ زيراكوه‌هايى‌كه اطراف آن واقع شده، جلوى بادهاى شمالى‌را سد كرده و صخره‌ها نورخورشيد را منعكس مى‌سازد و حرارت و دماى هوا را دو چندان مى‌كند. در ماه‌هاى تير، مرداد و شهريور حرارت آن فوق‌العاده زياد است. بارندگى در آن غالباً مقطعى و در دى ماه است؛ زيرا در منطقه مدارى واقع است. 1 وبه‌گاه بارش باران، چنان سيلى درچند ثانيه شهر را فرا مى‌گيرد كه تا ساعت‌ها و شايد روزها آثار آن باقى مى‌ماند. اين سيل از سمت شمال به جنوب سرازير مى‌شودوگاهى نيز اندرون مسجدالحرام را تا يك متر و اندى فرا مى‌گيرد. براى جلوگيرى از ويرانى‌هاى حاصل از سيل، سدى را در منطقۀ معلاة ساخته‌اند.
ب) نام‌هاى مكّۀ مكرّمه
اسامى فراوانى براى مكّه گفته‌اند. قاضى مجدالدّين شيرازى، تنها كسى است كه بيشترين اسامى را در تأليف خود به‌نام «تَجبير المُوشين في‌التَّعبير بالسِيّن والشّين» آورده است كه به برخى از آن نام‌هاى شصت‌گانه اشاره مى‌شود:
1 . العَروض 2. السَّيل 3. مُخْرَجَ صِدْقٍ 4. الْبَيِّنه 5. الْمَعٰادْ 6. امِّ رُحم 7 . امّ زُحْمْ 8. امّ صُبح 9. امُّ القُرىٰ 10. الْبَلَدْ 11. البَلدة 12. البلد الامين 13- البلد الحرام 14. الرَّتٰاج 15. النّٰاشر 16. حرم اللّٰه تعالى 17. بلداللّٰه تعالى 18. فادان.
19 . الباسَّه. 20. الناسَّه. 2