16
زيارت قبور عالمان
آن چه گفته شد مربوط به زيارت قبور مردم عادى است كه كمترين فايده آن، يادآورى مرگ و روز رستاخيز است؛ ولى زيارت تربت عالمان، اثر ديگرى دارد؛ زيرا علاوه بر اين كه از شخص آنان تجليل مى‌شود، نوعى ترويج از علم و دانش به شمار مى‌رود و سبب مى‌شود كه نسل جوان، به خاطر احترامى كه عالمان - در زندگى و پس از مرگ - دارند به علم، گرايش پيدا كنند و در شمار آنان درآيند.
زيارت تربت شهيدان
زيارت تربت شهيدان كه با خون سرخ خويش از شرف و عزّت ملّتى دفاع كرده‌اند، مفهومى فراتر از زيارت قبور افراد عادى دارد. حضور در كنار مرقد آنان نوعى بستن پيمان با آنان است كه راه آنها را ادامه خواهند داد. براى روشن شدن مطلب، مثالى را مطرح مى‌كنيم:
زائر خانه خدا، در طواف، «حجرالاسود» را استلام مى‌كند. هدف از دست گذاردن بر اين سنگ سياه چيست؟ هدف، نوعى پيمان بستن با ابراهيم خليل عليه السلام است كه پيوسته در راه آرمان او، سعى و كوشش كند و چون دست زائر به قهرمان توحيد نمى‌رسد، دست بر چيزى مى‌گذارد كه بازمانده از اوست.
در احاديث اسلامى وارد شده است كه زائر خانه خدا به هنگام استلام حجر بگويد:
أمانتي أدَّيْتُها و مِيثاقي تَعاهَدْتُهُ لِتَشْهَدَ لي بِالمُوافاة.