31 بودند؛ چنان‌كه «زيدبن‌ثابت خزرجى انصارى»، از كاتبان و مترجمان پيامبر(ص)، افزون بر ترجمه زبان‌هاى فارسى، رومى، قبطى و حبشى براى آن حضرت، اين زبان‌ها را از آنان فرا گرفته بود. با توجه به وجود چنين گزارش‌هايى مسلم است كه در اين شهر مقدس، كسانى با اصل و نسب ايرانى بودند و همچون ديگر ساكنان شهر با پيامبر(ص) بيعت و آن حضرت را در پيشبرد اهداف متعالى‌اش يارى كردند.
گفتنى است كه حضور ايرانيان در مدينه، در عصر خلفا بيشتر و پررنگ‌تر شد؛ زيرا در جريان فتوحات، اسيران ايرانى بسيارى را به مدينه منتقل كردند؛ چنان‌كه در خلافت عثمان، اسيران عجم نزديك مدينه كنار چاه جمل كه از املاك خليفه بود، كار مى‌كردند. 1
بنابر گزارشى، تعداد موالى در دوره‌هاى بعدى در مدينه منوره بسيار چشم‌گير بود؛ چنان‌كه درجنگ حره (سال 63 ه. ق)كه سپاهيان شام به مدينه منوره حمله كردند، «يزيد بن هرمز ايرانى» فرمانده موالى بود. 2
ب) مكه مكرمه
بنا به رواياتى، ايرانيان در عصر باستان، مكه را مى‌شناختند و با آن ارتباط داشتند. افزون بر طبيعى بودن ارتباط ايرانيان ساكن جده با مكه، به گزارشى، ايرانيان جواهر، شمشير و طلاى بسيار به كعبه هديه مى‌كردند. «ساسان» پسر بابك (جد ساسانيان)، دو آهوى طلا، جواهر، چند شمشير و طلاى فراوان به كعبه هديه كرد كه درچاه زمزم دفن شد.