30درباره رابطه آبادانى جده با بازرگانانى كه از بندر سيراف به آنجا مى‌رفتند، به جز آنچه در تاريخ «المستبصر» آمده است، در مآخذ قديمى‌تر از آن هم اشاراتى هست. از نوشته «ابوزيد» كه گويا خود از تاجران سيراف بوده و در قرن سوم هجرى مى‌زيسته است، درمى‌يابيم كه بازرگانان سيرافى، تا جده در درياى احمر و زنگبار در سواحل شرقى افريقا هم رفت و آمد داشته‌اند.
يكى از محققان درباره بناى جده چنين نوشته است:
يكى ديگر از بندرهاى معروف و آباد سواحل عربستان كه بازرگانان و دريانوردان ايرانى در آبادى و رونق آنجا سهم زيادى داشته‌اند و اخبار و آثارى از فعاليت‌هاى آنان از پيش از اسلام تا دوره‌هاى اسلامى در نوشته‌هاى مورخان و جغرافى‌نويسان عربى و اسلامى برجاى مانده، بندر جده است، در سواحل غربى شبه‌جزيره عربستان و كناره درياى سرخ كه از دوران‌هاى قديم بندر تجارتى مكه كه خود مهم‌ترين مركز تجارتى عربستان شمالى به شمار مى‌رفته است، بوده و امروز هم با همين نام، مهم‌ترين بندر حجاز و دولت عربستان سعودى است. 1
4. ديگر مناطق
الف) يثرب (مدينه)
به نقل «مسعودى»، از نوشته برخى مورخان درمى‌يابيم كه در آستانه هجرت رسول‌خدا(ص) به يثرب(مدينه)، تعدادى از ايرانيان در آن شهر